Nakon sukoba na Balkanu, prije više od četvrt vijeka, uzavrela ulja mogla su se lako razliti na separatističke evropske regione po istom modalitetu kao što je to bilo među jugoslovenskim republikama. Strah od sukoba, separatizma, talasa izbjeglištva, nestabilnosti na pragu Evropske unije tjerala je evropske i svjetske moćnike da utiču na politike i političare jugoistoka evropskog kontinenta kako bi se primirili, otvorili dijaloge i uspostavili saradnje nudeći šargarepe na kojima je različitim jezicima bilo ispisano sve ono što je pratilo duh integracija i evropske vrijednosti, dok su na štapu bila najuočljivija četiri slova „NATO“.
Pojam „balkanizacija“ utemeljio se u geopolitički rječnik samo zato što je preduhitrio dezintegrativne procese sovjetskog saveza, inače bi se, moguće, za pojam disolucija koristilo nešto kao „desovjetizacija“. Kakogod, odabir pojma ne zaustavlja probleme ili bolje rečeno težnje i želje naroda da afirmišu i očuvaju identitete svog „demosa“ predstavljajući to kao otpor globalističkim uticajima.
Ono što posebno brine jeste (zlo)upotreba pojam „ukrajinizacija“, u medijima posljednjih godina, mada intenzivirano nekoliko mjeseci unazad. Sam taj pojam predstavljao je svojevrnu kulturološku pozadinu Ukrajinaca za afirmaciju ukrajinskog identiteta i naciona. Sada, a naročito nakon dešavanja na Majdanu 2014. godine, sukoba na istoku Ukrajine koji je rezultirao de facto funkcionisanju nezavisnih regiona/oblasti kasnije ujedinjenih u Novorusiju, „ukrajinizacija“ dobija jedan novi smisao, daleko dublji i određeniji nego što je to „balkanizacija“. Tome treba pridodati i anektiranje (ili vraćanje) Krima pod „zaštitu“ Rusije.
Zašto novi, dublji i određeniji smisao?
Balkanizacija nas vodi u događaje raspada jedne države, koja se našla na vihoru i vjetrometini geografske i ekonomske odrednice zvane „put istok-zapad“ i „put realsocijalizam-tranzicija-demokratija“. Padom Berlinskog zida „Drang nach Osten“ vrtoglavo kreće prema onima koji nisu u sjevernoatlantskom savezu. Odstupanjem od socijalističkog kursa jugoslovenska tvorevina i republike članice suočavaju se sa tržišnim izazovima, novim ekonomskim i političkim konceptima i na kraju sa organizacijskim problemima svih društvenih sektora koja su bila u međzavisnom odnosu, ne samo u sektorskom nego i u geografskom smislu.
Ukrajinizacija je nastala nakon opisanih procesa i turbulencija. Javlja se kao odgovor na iskušenja globalizacije i odgovora na nju kreiranjem politike otpora geostrateškim konceptima sile zapada i stvaranjem novih nacionalnih identiteta. Rusija koja je devedesetih bila u defanzivi u odnosu na zapadni svijet, sačuvala je svoju zemlju od raspada, konsolidovala vojnu i osnovnu industriju, harmonizovala tržište unutar zemlje i sa susjedima, te krenula u kontramjeru zaustavljanja i potiskivanja zapadne vojne alijanse. Nekada na granicama Rusije, sjevernoatlantski savez suočava se sa naoružanim oblastima nastalim, u većini slučajeva, kao proizvodi konflikata produženog života u obliku zamrznutog konflikta. Oni predstavljaju svojevrsne, kako sam u jednom naučnom radu predstavio, „bezbjednosne airbag-ove“. Krenuvši od zapada, preko jugozapada prema jugu, nailazimo na Bjelorusiju, vjernog ruskog saveznika i rusku sa-braću, dalje se nailazi na oblast Luganjska i Donjecka,
Transnjistriju/Pridnjestrovlje, anektirani Krim, Nagorno Karabah, Abhaziju, Južnu Osetija a pored njih su velike zemlje sa strateškim savezima i izraženim ekonomsko-političkim (i vojnim) interesima sa Rusijom: Turska, Iran i Kina. Dakle, isključujući polarnu oblast, Rusija se okružila „de facto državama“ i gigant državama i civilizacijama koje joj omogućavaju održavanje distance, prije svega, u bezbjednosnom smislu. Očigledno ogorčena zbog iznevjere dogovora NATO saveza i Rusije, iz ranih devedesetih, da zapadna vojna struktura neće prodirati prema istoku, Rusija se danas suočava sa situacijom da je predstavljaju kao hegemonističku silu iako, u najmanju ruku, želi da sve vrati na početne položaje kako je to bilo pred „desovjetizaciju“. U strateškom smislu, ukrajinska ravnica nudi najmanje prepreka potiskivanja suparnika prema zapadu tako da je pravac od istoka prema zapadu nedvosmisleno najkraći put vraćanja snaga ali i interesa Rusije na svjetsku geopolitičku pozornicu. Tako frontalni pristup podržan je desantima po dubini teritorija gdje je zapadni saveznik vojno prisutan. Rusija koristi svaki mogući uticaj prema onima koji dijele istu ideološko-kulturološku pozadinu. Potencijalni uspjeh vidi u sferi političkog uticaja na Balkanu. Prije dvije decenije, rusko prisustvo u Crnoj Gori moglo se opravdati samo geostrateškim interesima a ne finansijskim, kako se to predstavljalo. Danas je to prisustvo vrlo izraženo u politici Republike Srpske i Srbije kao podrška „bratskom slovenskom narodu“.
Pored ideološko-kulturološke pozadine, geostrateški faktor je dominantan. Ne zaboravimo da je Rusija pobijedila u Siriji, a Talibani lako ušli u Kabul i ostatak Avganistana potiskujući vladine prozapadne snage koje su, jedino, uspjele pružiti otpor i obezbijediti kabulski aerodrom bezglavo napštajući „okupiranu“ teritoriju. Rusija je insistirala da se Talibani skinu sa liste terorističkih organizacija, netom nakon uspostave talibanske vlade.
Oko Republike Srpske i BiH su se, posljednjih mjeseci, okupile svjetske političke elite tražeći načine da se ne dogodi Ukrajina sa svim svojim fazama (od Majdana do Krima). Kao da je scenario „dežavuisan“ (ne dezavuisan): glasan i pomalo haotičan Zapad a ćutljiv, odlučan i negirajući Istok. Lokalni moćnici od niskoprofilnih političara dobijaju značaj državnika. Pregovarači i izaslanici SAD-a i EU dolaze i lako odlaze, pritišću i brzo odustaju… ne bismo se složili da je to rezultat lokalnih moćnika nego čvrste podrške jakih struktura istočne civilizacije.
Ovo je, očigledno, nastojanje i pozicioniranje istoka i zapada na granice preko kojih nema nazad. Kao uvijek i tokom modela sukoba koji se često naziva „proxy“, veliki isplivaju na pijadestal, kakav god ishod bio, dok mali, koji su akteri i vinovnici događaja, ispisuju istoriju u kojoj buduće generacije ubjeđuju da su to bili jedini načini borbe i da su pobijedili.
Koliko god Ukrajina noćas bila daleko od balkanskih država, strijepnja i neizvjesnost su blizu, kao što su blizu pregovarači zapadne međunarodne zajednice i jednima i drugima, Balkanu i Ukrajini.
Politika međunarodne zajednice istoka i zapada na Balkanu i Ukrajini je, očigledno, „popločana je dobrim namjerama“.
Preuzeto sa: buka
